Quá áp là gì?
Quá áp (Overvoltage) là hiện tượng điện áp trong hệ thống điện vượt quá mức điện áp danh định hoặc mức điện áp cho phép trong một khoảng thời gian nhất định. Quá áp có thể gây ra hư hỏng thiết bị điện, giảm tuổi thọ của linh kiện, hoặc thậm chí gây cháy nổ.
- Điện áp danh định: Là điện áp được thiết kế để hệ thống hoạt động ổn định, thường là 220V (dòng điện xoay chiều – AC) cho dân dụng hoặc 380V cho công nghiệp.
- Mức quá áp: Tùy thuộc vào hệ thống, thường được tính là vượt quá 10-15% điện áp danh định.
Nguyên nhân gây quá áp
Quá áp có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm:
a. Nguyên nhân nội tại
- Sự cố hệ thống điện:
- Hỏng thiết bị ổn áp hoặc máy biến áp.
- Mất pha hoặc sự cố trong hệ thống phân phối điện.
- Phản ứng của thiết bị:
- Tụ điện hoặc cuộn cảm bị hỏng có thể gây quá áp trong mạch.
- Thay đổi tải đột ngột:
- Khi tải lớn được ngắt khỏi hệ thống, điện áp có thể tăng lên do năng lượng dư thừa.
b. Nguyên nhân bên ngoài
- Sét đánh:
- Một trong những nguyên nhân phổ biến nhất. Sét đánh trực tiếp hoặc gián tiếp vào hệ thống điện gây ra đột biến điện áp cực lớn.
- Bất ổn từ nguồn điện lưới:
- Khi hệ thống điện lưới không ổn định, điện áp có thể tăng bất thường.
- Sự cố đường dây cao thế:
- Khi đường dây cao thế bị đứt hoặc gặp sự cố, điện áp có thể lan truyền qua mạng lưới.
Tác hại của quá áp
Quá áp là một mối nguy hại lớn đối với hệ thống điện và thiết bị, cụ thể:
a. Hư hỏng thiết bị điện: Linh kiện điện tử, động cơ điện, và tụ điện dễ bị hỏng do tiếp xúc với điện áp vượt quá giới hạn thiết kế.
b. Cháy nổ: Quá áp có thể gây quá nhiệt, dẫn đến cháy nổ ở thiết bị điện hoặc hệ thống dây dẫn.
c. Giảm tuổi thọ của thiết bị: Hoạt động ở mức điện áp không ổn định sẽ làm giảm hiệu quả và tuổi thọ của thiết bị.
d. Ảnh hưởng đến sản xuất và kinh doanh: Quá áp trong các hệ thống công nghiệp có thể làm gián đoạn dây chuyền sản xuất, gây tổn thất lớn về kinh tế.
Các biện pháp phòng ngừa quá áp
a. Lắp đặt thiết bị chống quá áp
- Thiết bị cắt sét (SPD – Surge Protection Device): Bảo vệ hệ thống khỏi đột biến điện áp do sét hoặc nguyên nhân bên ngoài. SPD thường được lắp tại bảng phân phối chính hoặc ngay tại thiết bị quan trọng.
- Ổn áp (Voltage Stabilizer): Duy trì điện áp ổn định trong hệ thống bằng cách tự động điều chỉnh mức điện áp đầu ra.
- Thiết bị bảo vệ quá áp (Overvoltage Protector): Ngắt nguồn điện tự động khi phát hiện điện áp vượt ngưỡng cho phép.
- Bộ lưu điện – UPS (Uninterruptible Power Supply): Ngoài việc cung cấp nguồn điện dự phòng, UPS còn giúp bảo vệ thiết bị khỏi đột biến điện áp.
b. Sử dụng hệ thống tiếp địa
- Tiếp địa chống sét: Một hệ thống tiếp địa hiệu quả sẽ giúp phân tán năng lượng sét xuống đất, giảm nguy cơ đột biến điện áp trong hệ thống.
c. Bảo trì hệ thống điện thường xuyên
- Kiểm tra và bảo trì định kỳ các thiết bị như máy biến áp, tụ điện, dây dẫn, và ổn áp.
- Đảm bảo các điểm nối đất luôn hoạt động tốt.
d. Giám sát hệ thống điện
- Lắp đặt hệ thống giám sát điện áp để phát hiện và cảnh báo quá áp ngay khi nó xảy ra.
- Hệ thống giám sát giúp người vận hành nhanh chóng xử lý các sự cố.
e. Phân đoạn hệ thống điện
- Cách ly mạch quan trọng: Phân chia hệ thống điện thành các phân đoạn để hạn chế tác động của quá áp lên toàn bộ hệ thống.
- Sử dụng bộ lọc điện (Power Filters): Giảm thiểu nhiễu và dao động điện áp trong hệ thống.
f. Giáo dục và nâng cao nhận thức
- Đào tạo nhân viên kỹ thuật để phát hiện và xử lý tình trạng bất thường trong hệ thống điện.
- Hướng dẫn người sử dụng cách vận hành thiết bị điện đúng cách để giảm nguy cơ quá áp.
Trên đây là một số thông tin cơ bản về hiện tượng Quá áp cùng một số số các biện pháp phòng ngừa quá áp. Nếu bạn đang cần trang bị một thiết bị có khả năng ngăn chặn tác động của hiện tượng Quá áp đến các thiết bị sử dụng điện của mình, hãy liên hệ ngay đến hotline 0964.160.888 Minh Phát Tech để được tư vấn miễn phí về các thiết bị Bộ lưu điện – UPS và nhận được nhiều ưu đãi.
